Klaas Jol (79), de marineofficier die landelijk bekend werd als ’majoor sateh’ is woensdag overleden. De overste van het Korps Mariniers raakte in 1978 levensgevaarlijk gewond door een skistok die hem van onder tot boven doorboorde. Het bizarre incident, maar ook de juridische gevechten om genoegdoening daarna, maakten van Jol een unieke figuur in de krijgsmacht.
„Na vele overlevingen en ontberingen is mijn vader nu eindelijk bij zijn geliefden in de hemel”, laat zoon Robbert Jol weten. De uitvaart is volgende week woensdag.
Klaas Jol begon zijn marineloopbaan in de jaren zestig op het KIM in Den Helder. Hij koos voor het Korps Mariniers en bleek een echte durfal die de zwaarste opleidingen met schijnbaar gemak volbracht. Toen het ongeluk gebeurde werd Jol beschouwd als meest vooraanstaande marinier van zijn generatie. Naast kikvorsman blonk hij uit als bergbeklimmer, parachutist en bokskampioen.
Voortrekker
De korpsleiding liet Jol daarom een voortrekkersrol spelen bij de inzet in Noorwegen. Als eerste Mountain Leader leerde hij jonge mariniers vechten in de bergen. In 1978 sloeg daar het noodlot toe tijdens skitraining. Bij een afdaling in de mist viel een collega vlak voor Jol in de diepe sneeuw.
„Ik moest in een flits een keuze maken”, zei Jol daarover. „Ski ik door of spring ik over hem heen?” Jol koos voor een sprong, maar de gevallen man hief uit angst zijn skistok op en spietste de majoor onbedoeld tussen de billen. De stalen punt kwam er bij de schouder van Jol weer uit.
Noorse chirurgen verwijderden op 14 december 1978 de stok door het hout in twintig stukken te zagen. De woeste penetratie van de vlijmscherpe punt en het mandje aan het eind van de stok hadden enorme schade aan de organen veroorzaakt. De artsen hadden niet gedacht dat de patiënt het trauma zou overleven en noemden hem daarom ’Mirakelmannen’. Na enkele weken kon de officier alweer terug naar Nederland.
Mislukte operatie
De marine volgde echter niet het advies van de Noren op om Jol te behandelen in het academisch ziekenhuis van Leiden. Hij ging voor het verwijderen van een stoma naar het marine-hospitaal in Overveen. Daar liep het opnieuw fout. Een mislukte operatie leidde tot gasophoping; na een week gevolgd door een buikexplosie. Alleen het ingrijpen van een voormalige commandant van het korps voorkwam dat de officier in Overveen zou sterven. Majoor Jol werd naar Leiden overgebracht en was na drie maanden zodanig hersteld dat hij bureaufuncties kon uitoefenen. Inzet in het veld was voortaan uitgesloten.
„Iedereen kon zien dat hij krom liep van de pijn”, zei commandant Ton Struick van de Haagse Defensiebunker waar Jol geplaatst werd. „Met deze voormalig topfitte, sterke kerel was geen land meer te bezeilen.” Hoewel dag en nacht gekweld door helse pijnen wist Jol het tot begin jaren tachtig vol te houden bij de marine. Hij werd gepromoveerd tot overste, maar in 1983 begon de zeemacht een procedure om hem arbeidsongeschikt te verklaren.
Recht
Toen hij twee jaar later de dienst uit was, bleek zijn pensioen nog geen zeventig procent te zijn van waar hij recht op had. „Het geld dat ik verdiende was te weinig om van te leven en te veel om van dood te gaan”, concludeerde Jol. „Ik was in die tijd echter depressief en niet in staat er werk van maken.” Later klaarde zijn geest op en begon hij een taaie juridische strijd tegen de overheid. Tot op het hoogste niveau heeft Defensie zich met de zaak-Jol bemoeid. Volgens bewindslieden en vlagofficieren is er de afgelopen decennia alles aan gedaan om het invaliditeitspensioen van de overste buiten dienst op het vereiste peil te brengen. Klaas Jol vond de inspanningen onvoldoende en kreeg onder zijn geuzennaam ’majoor sateh’ steun van veel oud-mariniers. Voor mariniers in actieve dienst was het lastig om Jol steun te betuigen aangezien de Scheveninger vaak als een losgeslagen kanon over het dek van de zeemacht rolde.
Publiciteit
Zo werd de strijd voor een hoger pensioen tot op dag van zijn dood voortgezet. Dat gebeurde door het zoeken van publiciteit in kranten en op tv, het schrijven van boeken en maken van documentaires. Een gesprek met Jol leidde al snel tot de dramatische dag van de skistok en wat er daarna allemaal is gebeurd. Het heeft zijn leven en dat van zijn naasten ingrijpend bepaald. Enige zoon Robbert: „Onderweg naar de neuroloog is de immobiliteit van mijn vader hem uiteindelijk fataal geworden. We zullen hem vreselijk missen.”
